پیشنهاد هسته‌ای ؛ این بار در سینی سرخ سوئیسی

گر چه طبق گزارشهای غیر رسمی ، این پیشنهاد جذاب سوئیس است که درفاصله کمتر از10 روز تا پایان مهلت قطعنامه 1737 شورای امنیت سازمان ملل، علی لاریجانی مسئول پرونده هسته ای ایران را تا برن کشانده است ؛ در عین حال دولت سوئیس همچنان از اشاره مستقیم به وجود چنین پیشنهادی خود داری می کند.  رسانه های غربی افشای ابعاد آن را به نقل ازدیپلماتهای بی نام ونشان اروپایی برعهده گرفته اند و جالب اینکه برخی دیپلماتهای نامی غرب آن را پیشنهاد تازه تهران می خوانند و به طعنه با آن مخالفند.

آنچه ازشنیده ها برمی آید ، بسته ای که این باردرسینی سرخ سوئیسی پیشکش شده پیشنهاد تعلیق کوتاه مدت غنی سازی بدون خاموش کردن دستگاه های سانتریفیوژ است. بنابراین پیشنهاد ایران طی مدتی معین مثلا 3 تا 6 ماهه درطول مذاکرات هسته ای با 1+5، گازی  (خنثی ) به غیر از UF6 به سانتریفیوژهای فعال خود تزریق می کند یا آنها را در خلا به کار می گیرد . همچنین مسائلی چون مذاکره بر سر امکان تولید اورانیوم غنی شده زیر 4 درصد و تولید و توزیع آن تحت نظارت اروپا در این طرح گنجانده شده است . با این حال ظاهرا طرح فوق الذکرهنوز مکتوب و مدون نیست  و ایده ای خام است که تهران بررسی آن را به ارائه رسمی و تدوین شده آن منوط کرده است.

این پیشنهاد درحالی مطرح می شود که شورای امنیت سازمان ملل دوم دی ماه ( 23 دسامبر) در قطعنامه 1737 که با اصرار آمریکا و متحدان اروپایی وی صادر شد ، هر گونه مذاکره با تهران را به توقف کلیه فعالیت های هسته ای مرتبط با غنی سازی و حتی تعلیق فعالیت های غیر مرتبط با آن در آب سنگین اراک موکول کرده بود . 

خبرگزاری فرانسه اخیرا خبر داد  "میشلین کالمی" ری معاون رئیس جمهور و وزیر امور خارجه سوئیس پس از دیدار لاریجانی اعلام کرده که سوئیس می‌خواهد برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران کار کند. لاریجانی نیز در شبکه تلویزیونی تی.اس.آر نیز بدون اشاره به هر گونه طرح پیشنهادی تنها به گفتن این جمله بسنده  کرد که سوئیس می خواهد نقش تسهیل کننده‌ سازنده ‌ای را در مساله‌ هسته ای ایران ایفا ‌کند.

گفتنی است تنها مقام دیپلماتیک که تا کنون وجود این طرح را تائید کرده،  محمد علی حسینی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران است که گفته " آنچه از طرف سوییسی ها مطرح شده هنوز ابعادش به طور کامل مشخص نیست  اما چنانچه متضمن حقوق ایران باشد قابل بررسی است." این در حالی است که  فیلیپ دوست بلازی وزیر امور خارجه فرانسه به عنوان تنها مقام غیر ایرانی که به مضمون طرح تازه  اشاره ای مستقیم داشته ، آن را طرحی ایرانی و نه سوئیسی خوانده است .

دوست بلازی در گفتگو با رادیو فرانسه با اشاره به تاکید رئیس جمهور ایران بر" نپذیرفتن ذلت هر گونه تعلیق " در سخنرانی 22بهمن ماه گفته است : "ما باید درخصوص این پیشنهاد فوق‌العاده روشن و بسیار دقیق باشیم." وی با اشاره به مذاکرات لاریجانی با خاویر سولانا، رییس سیاست خارجی اتحادیه‌ی اروپا در حاشیه نشست امنیتی مونیخ افزوده است : "او (لاریجانی ) چه چیزی را درخواست می‌کند؟ او می‌گوید فقط به عدم تزریق مواد (گاز UF6) به سانتریفوژها متعهد است ؛ در حالی که آن‌ها هم چنان کار می‌کنند؛ این به هیچ وجه درخواست‌های شورای امنیت را برآورده نخواهد کرد و معیاری شبیه به آن حتی یک توقف کوتاه واقعی و یا ابزاری برای اعتمادسازی نیست ." علیرغم این فرانک والتر اشتاین‌مایر، وزیر امور خارجه‌ آلمان نیز که با لاریجانی دیدار کرده است  در موضعی نرم تر بدون اشاره به موضوع پیشنهاد گفته است : "اکنون آنچه که باید انجام دهیم این است که پیشنهادی را که ایرانی‌ها ارایه‌ می‌کنند بررسی کنیم. ")

به گزارش مهر بعد از صدور قطعنامه 1737 سکوتی یک ماهه مذاکرات کشورها پیرامون برنامه هسته ای ایران را فراگرفت و طرفین موضوع ( ایران و گروه 1+5) درگاردی سخت در دو جبهه مخالف و موافق  دراجرای قطعنامه موضع گرفتند تا آنکه محمد البرادعی مدیر کل اژانس بین المللی انرژی  اتمی (که همچنان نگران اثبات ناکارامدی نهاد متبوعش در حل موضوعات فنی و تکرار بحرانی همچون عراق علیه آژانس است ) 6 بهمن ماه در حاشیه مجمع جهانی اقتصاد در داووس  سوئیس به زعم خود راه حل آبرومندانه ای را پیشنهاد کرد .

وی خواستارآن شد که بر خلاف درخواستهای سنگین قطعنامه در ازای توقف غنی سازی اورانیوم در ایران مذاکرات برای حل مساله هسته ای از سر گرفته شود و اجرای قطعنامه موقتا ملغی گردد. اروپا و آمریکا به انتظار ساکت مانند و دو روز بعد ایگور ایوانف دبیر شورای عالی امنیت ملی روسیه نیز ظاهرا با دفاع از پیشنهاد البرادعی به تهران آمد .

لاریجانی به نمایندگی از تهران اعلام کرد : " این طرح طرح جدیدی نیست با این حال باید روی آن وقت بگذاریم و ببینیم چه مکانیسم هایی می تواند آن را بارور کند." این پاسخ که از موضع سخت تهران در برابر "تعلیق به عنوان پیش شرط مذاکره" نشات می گرفت بلافاصله واشنگتن را در مقابله ای حیثیتی به مخالفت با این طرح واداشت .  

"الجاندرو ولف" ازاعضای هیئت نمایندگی آمریکا در سازمان ملل متحد در واکنش به طرح البرادعی گفت :"مسیری برای تعلیق ارائه شده  و آن تعلیق فعالیتهای غنی سازی ایران است که توسط شورای امنیت  تعیین شده است . بنابراین مسیر بسیار مشخص است و نیاز به تفسیر مجدد ندارد" . خبرگزاری های غربی نیز به نقل از دیپلمات های نا شناس اروپایی تلاش کردند اروپا را نیز مخالف طرح البرادعی نشان دهند هر چند این مخالفت از سوی هیچ مقام رسمی اروپایی تائید نشد . 

با این حال البرادعی باردیگر در9 بهمن درتماس تلفنی با لاریجانی به تشریح ابعاد طرح خود پرداخت و تا کید تهران بر ضرورت بررسی بیشتر ابعاد طرح، آن را به یکی از موضوعات محوری مذاکرات علی اکبر ولایتی دیپلمات کهنه کار ایران و فرستاده ویژه تهران به مسکو تبدیل کرد .  با توجه به این شرایط به نظر می رسد پیشنهاد اخیر سوئیس ثمره این رایزنی ها و بررسی ها باشد . 

محمد البرادعی قرار است در کمتر از 10 روز آینده درباره توقف غنی سازی در ایران و اجرای سایربندهای قطعنامه 1737 گزارشی را به شورای امنیت، ارائه دهد و در روز های اخیر وزرای امور خارجه اروپایی گفتند که درنشست خود در بروکسل تحریم‌های را علیه تهران به تصویب رسانده اند که تا حد زیادی شبیه تحریم های قطعنامه است. با این حال همه چیز نشان از احتمال نزدیک شدن طرفین به توافقی قریب الوقوع دارد. لاریجانی همچنان دراروپا است و واکنش مثبت وی دربرابرطرح سوئیس، تاکید وی برتضمین تهران در خصوص حل موضوعات فنی باقیمانده هسته ای درمدت 3هفته وامکان تضمین محدوده غنی سازی تا سقف 4 درصد شرایطی شیرین برای اروپاییان تشنه ابراز وجود در عرصه حل بحران های بین المللی فراهم ساخته است .  

به گزارش مهر نخستین درخواست رسمی جامعه بین الملل از ایران برای تعلیق بخشی از فعالیت های هسته ای در نشست 19 ژوئن 2003 ( 29 خرداد 82 ) شورای حکام اژانس بین المللی انرژی اتمی  مطرح شد. دربیانیه این نشست از تهران خواسته شد ضمن پذیرش بدون قید و شرط پروتکل الحاقی2+ 93 ورود مواد هسته ای به سانتریفیوژ ها را به حال تعلیق در آورد. نیمه مرداد ماه همان سال این درخواست بار دیگر در نامه وزیران خارجه سه کشور اروپایی آلمان فرانسه و انگلیس به کمال خرازی وزیر امور خارجه وقت مطرح شد و همزمان در نامه ایگور ایوانف دبیر شورای عالی امنیت ملی روسیه که آن روز مسئولیت وزارت امور خارجه این کشور را بر عهده داشت مورد استقبال  و تاکید  قرار گرفت . 

اجلاس شهریور ماه و اعطای مهلت 50 روزه به ایران برای تعلیق "تمام فعالیت های مرتبط با غنی سازی اورانیوم " ماجرای نامه ها را به نشست سعد آباد در30 مهرماه 82 کشاند و به پذیرش تعلیق داوطلبانه کوتاه‌ مدت و غیر الزام آور حقوقی از سوی تهران برای آغاز مذاکرات منجر شد .  رهبر معظم انقلاب این حرکت تهران را یک حرکت سیاسى و کار دیپلماتیک خواندند و فرمودند: « کارى که مسؤولان کردند، کار درستى بود. با تدبیر و بدون پذیرش تسلیم و قبول حرف زور انجام شد تا توطئه‏اى که از طرف امریکاییها و صهیونیستها علیه جمهورى اسلامى طرّاحى شده بود، شکسته شود. البته این آغازِ قضیه است و کار تمام نشده است. اگر ادامه این کار به همین روالى که تاکنون طرّاحى شده، ادامه پیدا کند، هیچ ایرادى ندارد؛ اما اگر قرار باشد دشمنان یا مراکز قدرت، فزون‏خواهى کنند و سنگر به سنگر جلو بیایند و ما هم عقب‏نشینى کنیم، این مى‏شود تسلیم، که به هیچ‏وجه درست نیست و اجازه چنین کارى هم داده نخواهد شد.»

پیش بینی حضرت  آیت الله خامنه ای به حقیقت پیوست وعلی رغم اینکه طبق توافقنامه پاریس و قطعنامه نوامبر 2004 شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی  (9/9/83) موضوع ایران از دستور کار این شورا نیز خارج شده بود ، و همه گزارشات آژانس بر اثبات عدم انحراف ایران از مسیر صلح آمیزتاکید داشت ، اروپا رفته رفته با فشار آمریکا به ورطه تعلل در توافقات و بهانه جویی و زیاده خواهی افتاد و سکان هدایت موضوع هسته ای ایران را در مقطعی به امریکا ، دشمن 28 ساله ملت و نظام جمهوری اسلامی ایران سپرد . ایران نیز طبق وعده بدون هر گونه کوتاهی در عمل به تعهدات قانونی خود نسبت به ان پی تی کار تکمیل چرخه سوخت را از سر گرفت و نام خود را دردریف کشور های دارنده تکنولوژی غنی سازی اورانیوم ثبت کرد.

با این حال به نظر می رسد تحرکات اتحادیه اروپا  در شرایطی که تلاش هیات حاکمه  آمریکا برای عبور از موضوع هسته ای و دامن زدن به بحران امنیتی خاورمیانه با هدف بهره برداری انتخاباتی جمهورخواهان این کشور به اثبات رسیده است بار دیگر نشان از درک موقعیت حیثیتی در این اتحادیه دارد.

..........................................................................................
گزارش : شهرزاد اسماعیلی